Vücudun sağ yarısındaki hücrelerde bulunan DNA ve genler, vücudun sol yarısındaki hücrelerde birbirinin ayna görüntüsünün tersi şeklinde lokalize olmuş,kiral fakat asimetriktirler.
İnsanlardada nadir olarak göz rengi farklı olabilmektedir.(Heterokromia)Bak dip not
Aynı gen ifadesi (gen expression) vucudumuzun sağ ve sol yarısında az -çok farklı fonksiyon görüyor olmalı;Nasıl oluyor da bazı insanlarda iki farklı göz rengi olabiliyor?Sağ ve sol vucud yarıları tamamen asimetrik kiral yapıda
Gen ifadesi ya da Gen ekspresyonu, DNA dizisi olan genlerin, fonksiyonel protein yapılarına dönüşmesi süreci için kullanılan bir terimdir.
İneklerde ve koyunlarda yaptığım incelemelerde Sağ böbrek- sol böbrek arasında ağırlık ve boy yönünden son derece farklılıklar gördüm.Yani sağ böbrek ile sol böbrek arasında belirgin bir asimetri saptadım.
İnsan vucudunu tam ortadan geçen bir hatla ikiye böldüğümüzü düşünürsek ,çok belirgin bir asimetri olduğunu görürüz.İnsan vucudu bilateral simetrik yapı gösterir fakat vucudun sağ ve sol yarıları tam simetrik değildir.
Bir fotoğrafınızın ayna imajı fotokopisini alın,tam ortasından kesin.Yine normal bir fotoğrafınızıda tam ortasından kesin.Sağ-sağ ve sol-sol olarak yapıştırın .Farklı iki yüzünüzü görürsünüz.( Bak Resim 2)
.Bir fotoğrafınızın ayna imajı fotokopisini alın,tam ortasından kesin.Yine normal aynı fotoğrafınızıda tam ortasından kesin.Sağ-sağ ve sol-sol olarak yapıştırın .Farklı iki yüzünüzü görürsünüz
Solak olanlarda sol kol ve bacak sağdan kuvvetlidir.Yine sağ elli olanlarda sağ el ve ayak soldan daha güçlüdür.Sadece bu olgu bile sağ-sol asimetrisini görmek için yeterlidir.
Sonuç olarak insan vucudu ve diğer canlılar sağ ve solu benzer olan fakat tümüyle aynı olmayan bir simetriye sahiptirler yani asimetriktirler
İnsan vucudunun şeklini ve görünümünü genetik yapısı belirler.Normal olarak aynı gen sağ ve solda aynı görüntüyü oluşturmalı yani vucudumuzun sağ ve solu tam simetrik olmalıdır fakat değil.Bu asimetrik görünümün yada yapının DNA üzerindeki genler tarafından nasıl oluşturulabileceğini anlatmaya çalışacağım.
Himalya tavşanı yavruları;farklı sıcaklıklarda yavrulatılırsa farklı renkte doğarlar.İnsan vucudunda ve diğer hayvanlarda sağ ve sol yarılar farklı ve asimetriktir;bu nedenle aynı genin işlevi ve ifadesi sağda ve solda farklı olmalı.
DNA ,Şiral (Chiral) moleküller ve sağ yada sol elli olma(handedness)
Talidomit bir şiral moleküldür.Sağ ve sol elli isomerlerini eşit oranda ihtiva eder.Bir isomer sabah bulantılarına iyi gelir fakat diğer izomer aynı yapıda olmasına rağmen kanserojendir ve doğum anamolilerine yol açar.Aralırındaki tek fark sağ elimizle sol elimizdeki fark gibidir.Aynı yapıda olmalarına rağmen çok farklı fonksiyonları vardır..Buna şiraliti(chilarity) yada sağ-sol ellilik denilmektedir(handednes)
Bir molekülün sağ yada sol elli olmasının gen ifadesinde ve işlevinde son derece önemli olduğunu düşünüyorum.DNA sağ ellidir, tüm amino asitler sol ellidir.
Deoksiribonükleik asit veya kısaca DNA, tüm organizmalar ve bazı virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir. DNA'nın başlıca rolü bilginin uzun süreli saklanmasıdır. Protein ve RNA gibi hücrenin diğer bileşenlerinin inşası için gerekli olan bilgileri içermesinden dolayı DNA; bir kalıp, şablon veya reçeteye benzetilir. Bu genetik bilgileri içeren DNA parçaları gen olarak adlandırılır. Ama başka DNA dizilerinin yapısal işlevleri vardır (kromozomların şeklini belirlemek gibi), diğerleri ise bu genetik bilginin ne şekilde (hangi hücrelerde, hangi şartlarda) kullanılacağının düzenlenmesine yararlar.
Kimyasal olarak DNA, nükleotit olarak adlandırılan basit birimlerden oluşan iki uzun polimerden oluşur. Bu polimerlerin omurgaları, ester bağları ile birbirine bağlanmış şeker ve fosfat gruplarından meydana gelir. Bu iki iplik birbirlerine ters yönde uzanırlar. Her bir şeker grubuna baz olarak adlandırılan dört tip molekülden biri bağlıdır. DNA'nın omurgası boyunca bu bazların oluşturduğu dizi, genetik bilgiyi kodlar. Protein sentezi sırasında bu bilgi, genetik kod aracılığıyla okununca proteinlerin amino asit dizisini belirler. Bu süreç sırasında DNA'daki bilgi, DNA'ya benzer yapıya sahip başka bir nükleik asit olan RNA'ya kopyalanır. Bu işleme transkripsiyon denir.
DNA iki sarmaldan yada iplikten oluşur .Bunlara leading (5-3) ve ladding strand(3-5) adı verilmektedir.Bu iki iplik birbirlerine ters yönde yerleşmişlerdir.
Vucudumuzun sağ yarısındaki hücrelerde leading zincir 5-3 pozisyonunda ise ,sol yarısında bu zincir 3-5 (ladding zincir) şeklinde olmalı diye düşünüyorum.Yani vucudumuzun sağ yarısında DNA dizilimi;sol yarımızda ters çevrimiş ayna görüntüsünde olmalı ve aralarında çok çok az farklar bulunmalı.İşte bu farklar sağ-sol asimetrisini meydana getirmektedir(.Bak şekil 1).Aynı sağ ve sol elimizdeki fark gibi.Aynada sağ elimizi sol el olarak görürüz.
Vucudumuzun sağında ve solundaki hücrelerdeki DNA zincirleri ve her iki vucud yarısında da birbirlerinin ayna görüntüsünün tersi şeklinde yerleşmesi ,sağ elli leading strand' in hep kalıp olarak kullanılmasını sağlar.Protein sentezinde kopyalama 180 derece ters yönde olduğu için tüm aminoasitlerin sol -elli dir .Bu oluşumda da zincirlerin ve helical sarmalların ters kiral asimetrik lokalizasyonu nedeniyledir.
Vucudumuzu tam ortadan geçen bir hatla ikiye bölersek sağ yarımızdaki genler dahil herşey sağ elli ve sağ yönlü,sol tarafımızda ise yine sağ elli fakat sol yönlüdür. Bu yerleşim bir canlı olabilme özelliklerindeen biri olmalı.Vucudun her iki yarısında da leading strandin kalıp olarak kullanılması ayna görüntüsünün tersi yerleşim nedeniyle sağlanmakta.
Mayozis ve mitozisde de asimetri vardır.Yukarı aşağı aynı kromozomlar tümüyle simetrik değillerdir.Çok azda olsa yapısal bir farklılık ve sağ-sol ellilik(Handednes) vardır.
Eğer bir sperm sağ testiste üretildiyse sağ elli -sağ yönlü olmalı,sol ovarium da üretilen ovumda yine sağ elli fakat ayna görüntüsünün tersi yerleşim nedeniyle sol-yönlüdür. Sağ elimizin ayna görüntüsü sol el gibidir fakat gerçekte yine ayna görüntüsü sağ eldir.Sağ-sol yönlü spermler ve ovumlarda tıpkı ellerimize benzer fakat sol ve sağ vucud yarılarında ellerimizin ayna görüntüsünden farklı olarak,ayna görüntüsünün tersi şeklinde yapılaşmış olmalı. Fertilizasyondada bu ellilik(handedness) ve yönlü olma rol almakta sanıyorum.Sağ eldiveni yapısını bozmadan sol eldiven şekline döndüremezsiniz fakat 180 derece derece döndürdüğünüzde sağ eldiven yine sağ eldivendir fakat sağ elli -sol yönlü konumlanmış olmalı. Döllenmede de sağ testiste yapılan sperm ,sol over de üretilen ovumu döllemelidir.
"Sağ ve sol hafif asimetrik yapılaşma, fiziksel ve kimyasal benzerlik gösterme: Evrenden -atom altı partiküllere kadar canlı-cansız herşey de var.Bu durum bilinmeyen bir doğa kanuna göre meydana gelmiş olmalı.;"Bu fizik kanunun, Her Şeyin Teorisi kuramının en önemli bölümünü oluşturabileceğini düşünüyorum
Dr.Engin Sayın Bodrum
enginsayinbodrum@gmail.com
Not:Atilla ilhan şiiri BEN İKİ KİŞİYİM
Elimden gelen bu ben iki kişiyim
ikisi birden çıkmaya uğraşıyor
Bilmem ki hangisinden nasıl vazgeçeyim
Birisi yeni baştan serüvene başlamış
Öbürü silahında son mermiyi yakıyor
Çoğalmak neyse ne azalmak zor
Atılla İlhan
Etiketler: kiral fakat asimetriktirler., Vücudun sağ yarısındaki hücrelerde bulunan DNA ve genler, vücudun sol yarısındaki hücrelerde birbirinin ayna görüntüsünün tersi şeklinde lokalize olmuş
0 Yorum:
Yorum Gönder
Kaydol: Kayıt Yorumları [Atom]
<< Ana Sayfa